Беларуская мастацкая спадчына ў музеях свету
ЗША, Фiладэльфiя, Фонд Барнса (Barnes Foundation)
Хаiм Суцiн

Фонд Барнса (англ. Barnes Foundation) — школа мастацтваў і мастацкі музей-галерэя, быў заснаваны ў 1922 году Альбертам Кумсам Барнсам, амерыканскім вынаходнікам і калекцыянерам. У цяперашні час галерэя знаходзіцца ў цэнтры Філадэльфіі і размешчана па суседстве з Музеем Радэна.

Фонд Барнса з'яўляецца адной з найбуйнейшых калекцый жывапісу XIX-XX стагоддзяў. Ён валодае больш чым 2,5 тысячамі экспанатаў, у тым ліку 800 маляўнічымі палотнамі. У калекцыі знаходзіцца 181 твор Агюста Рэнуара, 69 палотнаў Поля Сезана, 59 палотнаў Маціса, 46 твораў Пабла Пікаса, 21 - Хаіма Суціна, 18 - Анры Русо, 16 - Амедэа Мадыльяні, 11 - Эдгара Дега, 7 - Ван Гога, 6 - Сёра , а таксама шматлікія карціны іншых жывапісцаў, уключаючы Кірыко, Рубенса, Тыцыяна, Поля Гагена, Эль Грэка, Франсіска Гойя, Эдуара Манэ, Жана Гюго, Клода Манэ, Марыса Утрылла, Уільяма Глэкенса, Чарльза Дэмюта, Марыса Прэндэргаста. Акрамя гэтага, у музеі знаходзяцца прадметы афрыканскага мастацтва, мастацтва Старажытнага Егіпта, Старажытнай Грэцыі і Старажытнага Рыма, прадметы дэкаратыўнага мастацтва Еўропы і Амерыкі.

Асаблівасцю калекцыі гэтай галерэі з'яўляецца размяшчэння палотнаў у экспазіцыі ў выглядзе «насценных ансамбляў", калі на адной сцяне наўмысна размешчаны творы розных перыядаў, геаграфічных рэгіёнаў і стыляў з мэтай параўнання і даследаванні, як гэта ўяўляў сам Барнс.

З 1912 года пад кіраўніцтвам Уільяма Глэкенса Барнс пачаў збіраць сваю калекцыю жывапісу. Першымі карцінамі сталі «Паштальён» Ван Гога і «Жанчына з цыгарэтай» Пікаса, затым да іх дадаліся палотна імпрэсіяністаў. Прыслухоўваючыся да парад сяброў і ўласнаму гусцу ён аднойчы скупіў 60 палотнаў малавядомага тады Хаіма Суціна за $ 50 за карціну. Менавіта Барнс "адкрыў" Амедэа Мадыльяні.

У 1922 году Барнс засноўвае свой Фонд, мэтай якога з'яўлялася адукацыя на ніве мастацтва, ў супрацьлегласць традыцыйнай музейнай дзейнасці. Першапачаткова галерэя размяшчалася ў жылой зоне Мерыёна, прыгарадзе Філадэльфіі. Доступ да калекцыі быў строга абмежаваны, толькі невялікая частка калекцыі была адкрыта для публікі, а для наведвання патрабавался асабісты дазвол Барнса. Барнс забараняў рабіць каляровыя рэпрадукцыі з большасці карцін. Гэта абмежаванне заставалася ў сіле аж да канца 90-ых. У выніку гэтага велізарная колькасць шэдэўраў жывапісу пачатка стагоддзя былі практычна выключаны з культурнага абароту. Карціны і ўся калекцыя ў цэлым павінны былі заставацца ў тым жа выглядзе, у якім яны былі пры падставе Фонду. Ні адзін з прадметаў калекцыі не мог быць перамешчаны, прададзены ці экспанавацца ў іншым месцы.

Абмежаваны доступ і забарона на публікацыі прывялі Фонд да фактычнага банкруцтва. У адчайнай спробе звесці канцы з канцамі Фонд, у парушэнне правілаў, арганізаваў сусветны тур з паказам часткі калекцыі ў Вашынгтоне, Токіо, Парыжы і Таронта, але і гэта дало толькі часовае палягчэнне. Спатрэбілася яшчэ некалькі судовых працэсаў, каб карціны Фонду нарэшце пераехалі ў новы будынак у цэнтры Філадэльфіі, якое было адкрыта для публікі ў маі 2012 года. Карціны Фонду Барнса зноў сталі часткай сусветнай культуры, хоць і супраць волі эксцэнтрычнага калекцыянера.

Архітэктары і дызайнеры новага будынка максімальна беражліва паставіліся да спадчыны Барнса. Унутры будынка музея адноўлены арыгінальныя пакоi, усе карціны развешаныя гэтак жа, як і ў старым маёнтку калекцыянера. Барнс размяшчаў карціны па аднаму яму вядомым прынцыпе. Карціны 15-га стагоддзя маглі суседнічаць з авангарднымі карцінамі Маціса, часам карціны аб'ядноўваў колер, часам геаметрычныя памеры. Чаму карціны развешаныя так, а не інакш, з'яўляецца любімай тэмай экскурсаводаў музея і мастацтвазнаўцаў.